Ontwerpen start bij fysica
Lunchlezing Gunter Pauli
Verslag Danielle Arets
“Waarom hebben jullie deze ruimte nog niet opnieuw ontworpen? De lucht is hier ongezond, het is een kille ruimte en een broedplaats voor termieten. Waarom maken jullie hier geen gezonde plek van; de toekomst ligt in jullie handen.”
Met dit soort uitdagende vragen wist Gunter Pauli donderdag 31 mei ruim een uur lang studenten en medewerkers te inspireren met zijn pleidooi voor een duurzamere toekomst.
Pauli, bekend als lid van de Club van Rome heeft ruim 25 boeken op het gebied van duurzame productiemethoden geschreven. Hij is in Nederland vanwege de Nederlandse uitgave van zijn laatste boek The Blue Economy.
De kern van Pauli’s verhaal in Eindhoven is dat ontwerpers de basislessen van de fysica moeten kennen. Hij maakt dat duidelijk door tal van voorbeelden waaruit telkens blijkt dat de zonder kennis van natuurkundige wetten een duurzame toekomst onhaalbaar is.
“Wat heeft een flesje cola gemeen met de lucht in deze ruimte? Beide hebben een PH waarde van 4. Hoeveel ph heeft zure regen? 5,8. Kun je nagaan hoe slecht deze lucht is. We branden dingen af. Waar start leven? In het water. De oceaan heeft een ph van 8.2. Wat is dan de ph waarden van een embryo? Juist ja, ook 8.2.”
Gedurende het betoog wennen de designstudenten aan het vragenvuur van Pauli en komen beurtelings met antwoorden. Zelden is het een antwoord dat Pauli wil horen. “Ik sta bekend vanwege het feit dat ik mensen zich ongemakkelijk laat voelen.”
Waarna hij gestaag verder gaat: “Kanker groeit alleen in lichamen met een lage ph. Als jullie continue je lichaam verzuren is dat een broeinest voor kanker. Jullie moeten dus starten met de basiscondities van leven. Hoe kunnen jullie de toekomst ontwerpen als jullie niet starten bij de basis?”
Connected
Ontwerpers moeten volgens Pauli meer “connected zijn”, waarmee hij niet doelt op het online verbonden zijn met de rest van de wereld. Internet levert nul kennis op want leren doe je met brains, heart and gut . Met connected doelt Pauli uiteraard op het begrijpen van de fysische condities van de dingen om ons heen. Om te onderstrepen dat de ontwerpstudenten daar te weinig kaas van hebben gegeten, vuurt hij nog een paar vragen de zaal in. “Iedere Nederlander gebruikt gemiddeld 240 liter water per dag. Kunnen jullie uitrekenen hoever Kilojoule dat is? Nee, dat kunnen jullie niet, jullie zijn ontwerpers. Hoe veel energie kan ik uit een stoel krijgen?”
De boodschap is duidelijk.
Toch heeft Pauli niet tot doel de ontwerpers te ontmoedigen. Sterker nog ze zijn juist vanwege hun verbeeldingskracht bij uitstek in staat een duurzamere toekomst te ontwerpen. Maar nogmaals…dan moeten ze wel weten hoe de vork in de steel zit. Zo is er bijvoorbeeld weinig winst te halen uit de cradle to cradle filosofie. “Je moet nooit dingen maken uit dezelfde materie; dat doet de natuur ook niet. Mijn principe is niet een nieuwe cyclus tot stand brengen, maar juist dingen uit de cirkel ontwerpen. Maak dingen simpeler!”
Dat dit niet eenvoudig is maakt hij duidelijk met een eigen voorbeeld. Hij is gevraagd een duurzaam hotel te ontwerpen in Spanje. Zijn ambitie is een gebouw te ontwerpen dat ruim 500 jaar mee kan. Het lastige is niet de kennis hoe een dergelijk gebouw te ontwerpen, maar het feit dat accountants alleen maar denken in periodes van pakweg 5 jaar. “We kunnen dit soort ontwerpgedachten simpelweg niet in de boekhouding krijgen.”
Social Design
Hoe kun je als ontwerper tegen dit soort starre systemen vechten en juist wel op de lange termijn ontwerpen? Pauli’s boodschap luidt; nooit vechten, maar proberen het probleem vanuit de periferie alsnog proberen op te lossen. Ook dit onderstreept hij met een eigen ontwerpvoorbeeld. In een woestijnachtig gebied in Colombia heeft hij getracht de grond vruchtbaar te maken. “Iedereen was ervan overtuigd dat het niet mogelijk was. Maar dan begint bij mij het bloed te stromen. Ik wil laten zien dat het kan…en zelfs zo ontzettend veel beter kan. Dat is wat ik social design noem.”
In Colombia heeft hij op basis van de aanwezige paddenstoelen en een enkele boom het ecosysteem weten te herscheppen. Door schaduw te creëren in het gebied en de aarde af te koelen (zodat de grond koeler is dan de regen) kan het regenwater de bodem binnendringen en de grond decomposteren. In Pauli’s eigen woorden. “Die enkele dennenboom was daar niet vanwege biologische redenen, maar vanwege de fysica. Start met de fysica!”
Deze lezing werd georganiseerd door het lezingenprogramma Source (masters) en White Lady’s (bachelor)